Anton Pannekoek’s brochure “Klassenstrijd en Natie” (1912) richtte zich tegen de concessies van Bauer aan het nationalistisch separatisme binnen de Oostenrijkse sociaal-democratie (die leidden tot het opsplitsen van de partij in nationale fracties), en ontwikkelt tegelijkertijd één van de beste analyses van het nationalisme, vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.
We presenteren hier enkele fragmenten, die hopelijk zullen aanzetten tot studie van de hele brochure en tot een meer diepgaande analyse van het huidige nationalisme in al zijn vormen en zijn bestrijding vanuit het standpunt van de internationale arbeidersklasse.
Uiteraard bleken allerlei standpunten achterhaald door de veranderingen die wereldoorlog aankondigde, zoals dat van de vakbeweging en dat van het nationale karakter van de proletarische partij.
"De ‘naties’ waarover wordt gesproken in de politieke strijd, die alle met elkaar strijden om het beïnvloeden van de staat, om de macht in de staat (Bauer) zijn niets anders dan organisaties van de burgerlijke klassen (...). Het proletariaat heeft niets gemeen met deze concurrentiebehoefte van de middenklasse, met haar wil tot de natie. Een voorrecht aan klanten, aan arbeidsplaatsen of werkgelegenheid kan de natie niet voor de arbeidersklasse betekenen. Kapitalisten hebben dat van het begin af aan door de import van vreemde talen sprekende arbeiders aan haar duidelijk gemaakt. De verwijzing naar deze kapitalistische praktijk is niet in de eerste plaats een zaak van ontmaskering van de nationale hypocrisie, maar moet met name de arbeiders doen aanvoelen, dat onder de heerschappij van het kapitalisme de natie voor hen nooit een monopolie op arbeid kan betekenen. En alleen bij wijze van uitzondering verneemt men bij achtergebleven werknemers - zoals bij leden van de oude Amerikaanse vakbonden - de wens om de immigratie te beperken. (…)
In de vakbondsstrijd staan arbeiders van verschillende nationaliteiten tegenover eenzelfde ondernemer. Ze moeten als een gesloten eenheid strijd voeren, ze ervaren al zijn wederwaardigheden en effecten in de dichtste lotsverbondenheid. Vanuit hun verschillende herkomst hebben ze met het oorspronkelijke individualisme van de boer of kleinburger misschien naast andere burgerlijke tradities ook een beetje nationaal bewustzijn meegebracht. Maar al hun verscheidenheid is een traditie uit het verleden tegen de noodzaak nu om samen te staan als een gesloten massa, tegen de levende verbondenheid in de huidige strijd. Slechts een verschil is van praktische waarde, de taal; alle voorlichting, alle voorstellen en mededelingen moeten ieder in zijn eigen taal bereiken. Tijdens de laatste grote stakingsbewegingen in Amerika (zoals in de staalfabrieken van McKee's Rocks, of in de textielindustrie in Lawrence) verenigden de stakers, een mix van vele nationaliteiten, Fransen, Italianen, Polen, Turken, Syriërs, enz. zich in taalkundig aparte afdelingen, waarvan de afgevaardigden altijd samen bijeenkwamen, en die hun voorstellen deden in de eigen taal van elke sectie en op hetzelfde moment. Op deze wijze werd in taalkundige verscheidenheid de eenheid tot een nauwe proletarische strijdgemeenschap gerealiseerd.”
Deze belangrijke brochure is bij ons weten nooit in het Nederlands vertaald. Wie helpt ons aan een vertaling uit het Duits (origineel, helaas in gotisch schrift), Engels of Frans?
Mail naar info@left-dis.nl.